Zapraszam do małej podróży kartograficznej Łodzi i okolic. Zawsze intrygowało mnie ile pracy kosztowało kiedyś tworzenie dokładnych map. Dzisiaj wiadomo - mamy satelity, GPSy, komputery, a jeszcze w poprzednim wieku ludzie mieli "tylko" wiedzę, matematykę i spryt... i chyba dużo czasu na tworzenie takich map. Teraz możemy, klikając na poniższe plany, skorzystać z nakładki, która ma podkład na współczesną mapę (z suwakiem przeźroczystości) i porównać sobie historię ze stanem współczesnym.
Pierwszą propozycją jest plan Łodzi z 1923r. Oczywiście, plany miast nie służą do dokładnej reprezentacji terenu, a bardziej do pokazania układu ulic. Łódź wtedy w większości znajduje się w granicach, które wyznaczała kolej obwodowa, a od północy na linii Bałuckiego Rynku. Poza tym mamy wsie: Retkinia, Rokicie Stare, Rokicie Nowe i dalej Ruda Pabianicka, Chojny i Widzew. Plan o tyle ciekawy, że kolorem czerwonym zaznaczone są pojedyncze lub grupy ważniejszych budynków.
Następnie, proponuję mapy sztabowe okolic Łodzi z 1937 - Pierwsza mapa pokazuje Łódź i jej północne okolice, aż do okolic Głowna. Druga część to Łódź i okolice południowe do okolic Dłutowa. Na tych planach widać właśnie kunszt kartografów z tamtych czasów.
Ostatnia mapa, która powstała przed II wś prawdopodobnie z 1939r. Kolorowy plan miasta ukazujący przedwojenną Łódź, układ ulic i na szaro główne skupiska budynków. Bardzo dobra jakość. Ciekawostką są planowane nowe układy ulic, zaznaczone linią przerywaną. Widzimy więc zarys dzisiejszej ulicy Kilińskiego, Al. Jana Pawła II (zaznaczona na mapie jako "Obwodowa"), czy też połączenie dzisiejszej ulicy Lutomierskiej.
Kolejna mapa to sztabówka niemiecka z 1943r. Pokazuje południową Łódź i Rudę Pabianicką. Tutaj mamy więcej szczegółów przydatnych w wojsku, czyli poziomice i charakterystyczne punkty terenowe.
Po wojnie możemy skorzystać z planu Łodzi z 1948r. Tutaj granice Łodzi są zdecydowanie powiększone względem planu z 1939r. Zresztą duża część tych granic została ustalona jeszcze w czasie okupacji niemieckiej. Plan pokazuje dokładniej trasy linii tramwajowych i ich krańcówek. Widzimy np. krańcówkę przy kościele św. Franciszka (przy ul. Brużyckiej) - gdzie kończyły trasę linie 1 i 16, czy krańcówka przy ul. Śląskiej. Dzisiaj trasa tramwajowa jest przedłużona do ul. Kurczaki.
Ostatnia mapa to sztabówka radziecka z 1987r. Jest to jedna z dokładnieszych map Łodzi XXw. Pamiętajmy, że w tamtych czasach zwykłe plany miast (cywilne) miały celowo wprowadzane błędy, żeby nie ułatwiać rozpoznanie przez ówczesnych wrogów socjalizmu.
ŹRÓDŁA:
- Mapa 1923. Mapster; ze zbiorów: Ryszard Hubisz
- Mapa 1937a. Mapster; ze zbiorów: Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa
- Mapa 1937b. Mapster; ze zbiorów: Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa
- Mapa 1939. Mapster; ze zbiorów: Szymon Kucharski
- Mapa 1943. Mapster; ze zbiorów: Archiwum Map WIG
- Mapa 1948. Mapster; ze zbiorów: Archiwum Map WIG
- Mapa 1987. Mapster